Дөхуль Мәккәи Мөкәррәмә

Мусульманские богомольцы

Гора Саур

Әүвәл Гомәр разиулла Галәйһи-с-сәлам мөселман булмыш мәкамы. 2-нче — Җәбәл Әбу Кубайс. 3-нче — мәүлиде Гали Разиуллаһи ганһу, 4-нче — мәүлиде Рәсулина әкр[әм]. [Б.35] 5-нче — мәүлиде сәйидәтина Фатыйма әз-Зәһра Разийаллаһу ганһа! 6-нчы —хөҗрәи сәгадәт вә мәкамы Хәдиҗәт ел-Көбра. Шәкелендә эчкәрсе өч одайа тәкъсим иделмеш. Бер одасында — сәйидәтина Хәдиҗәтел[-Кобра]ның икамәт кыйлдыкы җайе вә бер одасында Фатыйма Разийаллаһу ганһаның вә өченче одасында — Рәсул[-улла Сәла-ллаһы] Галәйһи-с-сәлам хәзрәтемезнең абдәст урыныдыр. Бу урынлар кабканы кергәч йиде баскыч төшмәк илән керештә. Сул тарафда мәктәб: сыйбьян тәгълим иделәдер. Уң (саг)[га] әйләнүб кереләдер. Мәзкүр хөҗрәи сәгадәтә бик мәхбуб вә мәргуб урындыр. Аллаһы тәкрар з[иярәт итәргә язсын?]. 7-нче дөккяне Әбү Бәкер Разыйаллаһу ганһу. 8-нче Мәгъля дә зиярәт итдек. Мәгъля барышда [...] тарафында кечек коббә эчендә Рәсүлулла Салаллаһу Галәйһи-с-сәламгә җен таифәсе иман китермешләр. Шул [...] зиярәт итдек Дил-гөша җайдыр. Вә Мәгълядә Хәдиҗәт ел-Көбра вә анамыз сәйидәтина Әминә Разийаллаһу ганһа зиярәтгяһларыдыр вә әсхабдан бәгъзеләр мәдфүндер, әлһәмделиллә, бик рәхәтләнеб [...] тәкаббәлә-ллаһе. 9-нче — Гары шәрифә вардык. Бу гарга Җәбәле Сәвер диләр. Мәккәи Мөкәррәмәдән бер фәрсәң. Гаять биек икән — менеш агыр икән (согуд агыр икән). Согудымыз сәгать илән [...] чарик улды. Әлхасыйль зәгыйф вә нәхиф адәм согуд идәрлек җәбәл түгелдер бөтенләй [...] Гары шәрифнең ике тарафыда бу көндә ачык. Бер тарафыдан керештә мәхәлле тыгыз (заййикъ) [...] чыкмак бик асан. Эчкәре кергәч кәнде камәтеңдәй намазы торыб укурдай бер юлы дүрт яки биш адәм кереп укырлык. Бу таш асты тәмам туфрак. Аз гына туфрак алдык. 10-нчы. Кәгъбәтулла эчкәресенә кереб зиярәт итдек. Вә дүрт җанибә мөтәвәҗҗиһ ул[дык]. Кәгъбәтулла эчендә Хәннан вә Мәннан дигән гамудлар бар икән. Гавамы нас өйлә игътикад [идәр...] Хәннан вә бу нусы Мәннан диб бу серне дәлилемез Сәлахетдин әфәндедедән сора[дык]. Диде: «Ма фиш Хәннан вә ма фиш Мәннан». Мөлтәзәмдән керешдә саг тараф[да...] бер ишек — аны Бабы Тәүбә дирләр икән. Аны да дәлилемез юк сүзләр диде. Әлхам [делиллаһ...] булуб зиярәт итдек вә махсус әдгыяи мәэсүрәләрне дә укыдык. Тәкаббәлә-ллаһе минна йаәрхәм[ер-рәхимин]. Мәккәдә икамәтемез 29 көн булды. Бу мөддәттә корраи сәбыг илән хафизы Кәламулла ул ганнардан укы тылды. Әмма мөһаҗир мәккәлек Габдулла әфәнде бине Бәширханнан Коръәне кадим тилавәт [...] әләмде.

[35-нче бит кырында]

Зөлкагъдәнең 19-нчы көне булса кирәк, тәләбә җәмег улуб әлләрендә китаблар дәрескә барырлар мән дә кәгъбәтуллада тилавәте Коръәне кәрим илә мәшгуль идем. Бу тәләбәләр мәне тәшвикъ кылдылар: «Әйдәңез әфәндем, сәйид хәзрәтләренә дәрескә», — дию мән дә кабул итдем, бардым, дәресендә ултурдым, истифадә кыйлдым, нәфгысы мөяссәр ула.

Бу гарның хасияте: бер кемсәне бу гара кереп чыгарса, дөньяда асла хафа булмайа диб, мәсмугым булды. Вакыйгада бөйлә улса кирәк.

Мәккәи Мөкәррәмә мөҗавирләрендән Шәрәфетдин әфәнде тәкияи Апанайда мокыйм. Бези зыяфәтә дәгъвәт кыйлды. Без рәфикым илә Ибраһим мәзкүр зыяфәтә бардык шул мәҗлесдә иртидад бәхсе чыгыб, күб-күб мөкяләмә-мөбәхәсләр булды. Мелла Муса илә Лотфулла әфәнде дә шундалар иде. Бәнем илә мелла Муса арасында шактый мөкяләмә улып, мелла Муса тәһәүверанә хәрәкәт күрсәткәч, миндә хиддәтә килүб гоныфла җаваб биреб искят кыйлдырдым. Вә ләкин 2-нче көн бәнем икамәт идән номерыма Муса әфәнде илә Лотфый әфәнде килүб бәнем илә мөлаиманә мөлакат [кылдылар...]

[36-нчы бит кырында]

[...] халеми сөйләде. Шул көндән арамызда мәхәббәт вә өлфәт тугды. Буның соңында бәрабәр рәфикъ улуб Мәдинәгә нәҗине рәкеб илә юнәлдек. Мәдинәгә бәрабәр килдек. Мән әс-сәйид Гали ханәи сәгадәтенә назил улдым, анлар Габделвахид исемле кемсәнә ханәсенә назил улдылар. Әс-сәйид өендә икамәт мизаҗыма ятмагандан мәнидә остаз әссәйид Габделвахид ханәсенә күчерде. Бер ай икамәт соңында бунлар илә тәмам 2 хаҗны бәрабәр кыйлдык Мәдинәи Мөнәүвәрәдә бергә тәхсилдә булдык. Бунлардан мәхасине әкъвальдән гайре нәрсә садир булмады дәресләрендә бик мокайяр иделәр.

[Б.36] Лиллаһи галәһәзиһин-нигъмәти-л-гозма. Вә мәдинәлек әш-шәех-ел-галлямә Мөхәммәд Гали бине Заһир әлвитри хәзрәтләрендә 3 дәфга әүвәл хәдисе шәриф дәресендә булдым. Аллаһы Сөбханәһе вә тәгалә бар гыйльмемез илән нәфгысыны мөяссәр әйля. Амин. Вә хира тагыны зиярәт итдек. Мәккәи Мөкәррәмәдә әһале Казандан 40 йә 50 мөһаҗир булыр, әсбаб мәгашлары баран хөҗҗаҗдан истифадә идүб, казанан парә илән тәмам бер сәнә хөсне мөгашәрә иделер икән; Аллаһе Сөбханәһе вә тәгалә баз зиярәте бәйтулла тәкрар насыйб әйлия!

Одно из древнейших учебных заведений Королевства Саудовская Аравия — медресе Ас-Султыйя

Гора Нур, пещера Хира

Прибытие в Высокочтимую Мекку

Горы в районе г. Мекка

Как только мы прибыли в Высокочтимую Мекку, нас вышли встречать паломники. Еще когда мы сидели верхом на мулах, к нам подошел один араб и сказал, что разыскивает нас. После того как мы поведали ему свою историю, он познакомил нас с проводником родом из Казани. Погонщик мула (т. е. араб. — Прим. перевод.) передал этому проводнику письмо, которое было у него в руках. После чего мы направились в дом нашего проводника. В дороге мы заметно проголодались, поэтому первым делом попили чаю, а потом пообедали. Настроение намного улучшилось. После чего мы направились [к Ка‘абе], чтобы совершить таваф. Слава Аллаху, удалось в точности исполнить этот обряд. Сейчас мы пользуемся той благостью, что исходит от Харама Шарифа^[1]. Кроме того, мы посетили следующие места: место, где Умар принял Ислам, гора Абу Кубайс^[2], место, где родился ‘Али (да будет Аллах доволен им), место, где родился наш Пророк. [Л.35.] Пятое — место, [где родилась] госпожа наша Фатима аз-Захра^[3] (да будет Аллах доволен ею). Шестое — благословенная обитель Хадиджи аль-Кубры^[4]. Состоит из трех комнат. В одной из комнат жила сама госпожа наша Хадиджа, во второй — Фатима (да будет Аллах доволен ею), а в третьей — место, где Пророк  совершал свое омовение. Чтобы попасть в эти комнаты, надо пройти через ворота и спуститься на семь ступенек вниз. Слева от входа — школа, где обучаются дети. Чтобы туда войти, нужно повернуться направо. Описанная выше обитель — любимое место [мусульман]. Седьмое — Абу Бакра^[5] (да будет Аллах доволен им). Мы также посетили и восьмое место, где в небольшом шатре джинны^[6] приняли Ислам от Пророка . Посещение этих святых мест (обителей Хадиджи, матери нашей Амины^[7], могил асхабов) оставили у нас самые благоприятные впечатления. В девятую очередь мы посетили благословенную пещеру. Это место еще называют «Джабаль Саур»^[8], и оно расположено в одном фарсахе^[9] от Мекки на очень высоком месте. Подниматься туда трудно, и восхождение заняло у нас час с четвертью. Поэтому мы не рекомендовали бы подниматься туда больным и немощным людям. В тот день, когда мы посещали эту пещеру, оба входа в нее были открыты. С одной стороны от входа — узкое место, однако выход довольно простой. Четыре или пять человек, встав в полный рост, могут одновременно читать намаз в этой пещере. Внутри много земли, мы взяли с собой [на память] горсточку.

Первая фотография мекканского Харам -Шарифа, 1297 х.

Мечеть Масджид аль-Харам и Кааба в Мекке, 1885 г.

Мечеть Масджид аль-Харам и Кааба в Мекке, 1960 г.

Мечеть Масджид аль-Харам и Кааба в Мекке, 1885 г.

Первая фотография мекканского Харам -Шарифа, 1297 х.

Мечеть Масджид аль-Харам и Кааба в Мекке, 1885 г.

Кааба, старинное фото

Кааба, старинное фото

10-е [посещение]. В этот день мы посетили Ка‘абу. Ее стороны направлены на четыре стороны [света]. Внутри нее есть две колонны, которые носят названия Ханнан и Маннан. Простой народ верит в то, что в прошлом [были два народа] под этими названиями. Об этом мы спросили нашего проводника Салахетдина-эфенди. «Не было никаких Ханнана и Маннана», — ответил он. Справа от мултазама^[10] имеется дверь, которую называют «Баб-и тауба» («Дверь Покаяния»).

И это он назвал «пустыми словами». Слава Аллаху, мы посетили и это место, где прочли особые молитвы, да внемлет им Аллах, Милостивейший из Милостивых!

Мы пробыли в Мекке 29 дней. В течение этого времени [я прошел обучение] у ‘Абдуллаха-эфенди Баширхана, знатока слова Аллах [т. е. Корана. — Прим. ред.] владеющего саб‘у кыра’ат^[11], уроженца Хиндистана (Индия), впоследствии переселившегося в Мекку. По окончании [обучения] я получил иджазат. [Л.36] Слава Аллаху за такую великую милость!

[Записи на полях — Л. 35]

Кажется, в 19 день месяца зуль-ка‘да мимо меня на занятия шли студенты, держа в руках книги. Я же был занят рецитацией (чтением нараспев) Корана. Эти студенты подговорили меня: «Идемте, эфенди, [с нами] на занятие к сеид-хазрату». Я принял [их приглашение] и занимался на его лекции, да принесет [мне] это пользу!

Я слышал, что у этой пещеры (Джабаль Саур. — Прим. ред.) есть такая особенность: если кто-то в ней побывает, то не будет бояться ничего на этом свете. Думаю, это и вправду так.

Один из муджавиров^[12] Высокочтимой Мекки Шарафутдин-эфенди живет в Апанаевском текие. Он пригласил нас на званый ужин, куда мы пошли с моим спутником Ибрагимом. На этом меджлисе началось оживленное обсуждение проблемы вероотступничества. Там же были мулла Муса и Лутфулла-эфенди. Между мной и муллой Мусой случился жаркий спор. Под влиянием запальчивости муллы Мусы, я тоже разгорячился и, отвечая резко, вынудил его замолчать. Однако на другой день в мой номер пришли Муса-эфенди и Лутфи-эфенди, с которыми у нас состоялся задушевный разговор […].

[Записи на полях — Л. 36]

…Рассказал мне о себе (?). С того дня между нами возникла симпатия и дружба. После этого мы вместе отправились с караваном в Медину, куда прибыли [также] вместе. Я остановился в благословенном доме сеида ‘Али, они [мулла Муса и Лутфулла-эфенди] остановились в доме человека по имени ‘Абдулвахид. Поскольку пребывание в доме сеида было мне в тягость, мой учитель и меня переселил в дом сеида ‘Абдулвахида. Прожив там месяц, мы вместе совершили два хаджа^[13] и вместе совершенствовали образование в Пресветлой Медине. От них я не слышал ничего, кроме добрых слов. На занятиях они были очень старательными.

Первых три занятия я посветил [изучению] хадисов у мединского шейха-‘алляма^[14] Мухаммад-‘Али бин Захира аль-Витри^[15]. Да дарует Аллах Всевышний пользу от всех наших знаний. Амин!

Также мы совершили посещение горы Хира^[16].

В Высокочтимой Мекке 40 или 50 мухаджиров из казанских жителей. Они добывают средства к жизни, оказывая различные услуги паломникам. Заработанных таким образом денег им хватает на целый год безбедного существования. Да сделает Аллах Всевышний возможным еще одно паломничество к Дому Аллаха (т. е. Ка‘абе. — Прим. ред.)!